Наталья Хорошевская: KASE-дегі юань-теңге валюталық жұбы бойынша сауда-саттық көлемі артуда

Алматы. 20 қыркүйек. ҚазТАГ - Сергей Зелепухин. Қазақстан қор биржасында (KASE) юань-теңге валюта жұбы бойынша сауда операциялары көлемінің айтарлықтай өсуін, әсіресе биылғы жылы, көрсетіп отыр, ал соңғы бейсенбіде KASE-де CNYKZT_SPT жаңа қаржы құралы бойынша сауда-саттық ашылды. Дегенмен, Қазақстанда доллардың сауда-саттық көлемі алдында юань әлі алыс.
Жаңа қаржы құралы келешегі мен юань-теңге валюта жұбы туралы біз «Қазақстан қор биржасы» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары Наталья Хорошевскаямен әңгімелестік.

- Наталья Юрьевна, CNYKZT_SPT жаңа қаржы құралының болашағын қалай бағалайсыз?

- Менің ойымша, бұл қалыпты сұранысқа ие болады, өйткені бұл жалпы практика болған кезде, сауда-саттықтың негізгі көлемі біздің нарыққа негізгі құрал болып табылатын қалыпқа түседі. Бұл T + 0 есептеуі бар құрал. Т + 1, T + 2 есептеу құралдарымен сауда-саттықтың шамамен 20% ғана есептеледі. Яғни, олар біздің клиенттеріміз үшін өтімділікті тиімді басқару үшін көмекші құрал болып табылады.
Сондықтан, менің ойымша, таяу уақытта жағдай шамамен осындай болып қалады. Бірақ ұзақ мерзімді перспективада T + 1 және T + 2 есептері бар аспаптар қазіргіден көп сұранысқа ие болуын теріске шығаруға болмайды.
Дегенмен, бүгінгі күні шарттық міндеттемелер негізінен АҚШ долларымен белгіленеді, соның ішінде біздің елдеріміз арасындағы келісімшарттар (Қытай мен Қазақстан - ҚазТАГ). Дегенмен теңгенің және юанның қатысуымен келісімдердің бекітілгенін және инвестициялардың болуын қамтамасыз етуде алға жылжу бар.
Осы процестің дамуымен «Нұрлы жол» инфрақұрылымын дамытудың мемлекеттік бағдарламасын іске асыру және «Бір белдеу - бір жол» бастамасы бойынша экономиканың субъектілері ұлттық валюталарды көп пайдаланатын болса, олар өтімділікті басқару құралдарын қажет етеді. Олар ұлттық валюталардағы ақша ағымдарын - тенгеде және юаньда жоспарлауға арналған құралдарды қажет етеді, соған сәйкес CNYKZT қаржы құралдары сұранысқа ие болады.
Енді, біз әлі аз мөлшерде жаңалықты жасау мүмкіндігіне ие бола тұра, біз оларды жасаймыз. Біз CNYKZT құралдарымен сауда-саттық өткізілген кезде, біз осы рәсімдерді әзірлеп жатырмыз. Өтімділік провайдерлері мен есеп айырысу-кассалық банктердің дамуы үшін біз құралдардың желісін құрдық. Яғни, бұл жағдайда сауда көлемінің артуы біз үшін қиын болмайды.

- Дегенмен, доллар-теңге қазақстандық валюта нарығындағы ең өтімді құрал болып қалып отыр: Қазақстандағы валюта нарығындағы операциялардың ең көп үлесі сауда-саттық. Қысқа мерзімде юань-теңге жұбындағы сауда үлесі қаншалықты көбейе алады?


- Менің ойымша, жақын арада АҚШ доллары сауда үшін негізгі валюта болып қала береді. Бірақ бізде екі үлкен жақын көршілер бар - Ресей мен Қытай, олардың валюталарында сауда көлемі АҚШ валютасына сәйкес келеді.
Егер біз валюталық сауданың көлемдеріне қатысты биржалық статистика туралы айтатын болсақ, онда бірінші орында АҚШ доллары қалады және ұстанымдарын жоғалтпайды. Яғни, АҚШ валютасы әмбебап валюта болып табылады, екінші және үшінші орындарда ресей рублі мен юань сауда-саттығы болады, болашақта олардың көлемі артады.

- Осы жылы KASE-дегі юань-теңге жұбының сауда-саттығы рубль-теңгеден әлдеқайда көп екені немен түсіндіріледі?

- Мәселе мынада, біріншіден, қазір қазақстандық және қытайлық тараптар көптеген бастамаларды жүзеге асырады - көптеген инвестициялық және сауда жобалары бар. Екінші маңызды мәселе - Қазақстандық биржалық нарыққа арналған юань - жас құрал.
Оның сауда-саттық көлемі юанның үлкен әлеуетіне байланысты өсуде. Бұл жағдайда барлық банктер бірдей қытайлық валютадағы саудаға қатыса алмайды. Әрбірінде клиент базасы жоқ, бірақ біртіндеп қалыптасады. Юань саудасына қарай, жаңа банктер қосылып, тиісінше, осы сегменттегі биржалық нарықтағы сауданың көлемі мен белсенділігі артып келеді.
Әрине, мұның бәрі біздің маркет-мейкерлердің көмегінсіз жүзеге асады. Сауда-саттық күнінде (T + 0 - ҚазТАГ) негізгі құрал - юань сауда-саттығында бізде үш маркет-мейкер бар. Біздің қор биржасында мұндай валюта жоқ. Бізде рубль бойынша бір маркет-мейкер, екеуі - доллармен және үшеуі - тек юанмен ғана. Бұл қытайлық екі банктің «Сбербанк России» ЕБ-нің екі қазақстандық еншілес компаниясы. Және олар белсенді жұмыс істейді.
Қорғас бойынша операцияларды жандандыру және біздің тарапымыздан белсендіру біздің теңгеде юаньның сауда-саттығының жаңа көлемдеріне ие болуын қамтамасыз етеді және нарық қатысушыларының жаңа клиенттері бар деп ойлаймын. Яғни өсу үшін әлеуеті бар.

- Ол юань үшін «ауыру нүктесі» бар, өйткені бұл толық айырбасталатын валюта емес себепті халықаралық саудада есептік бірлік бола алмайды және резервтік валютада бірлігі бола алмайтыны белгілі. Бұл Қазақстандағы теңгемен юань саудасына қатысты қосымша қиындықтар тудырады ма?

- Әрине, юань сауда-саттығы бағам айқындаушы бола алмайды. Әрине юань-теңге жұбы доллар-теңге бағамының кроссы арқылы белгіленеді. Бірақ менің ойымша, біз біздің аукцион қанағаттандыратын қажеттіліктерге, юань айтарлықтай еркін айырбасталмайтын валюта болып отырған фактісі әсер етпейді деп ойлаймын.
Бұл қытайлық валютаны Қазақстан тұрғындары валюта жинағы немесе капиталдың жинақтайтын валюта ретінде қаралатын болған кезде, ұзақ мерзімді перспективада ықпал етуі мүмкін. Қазір юань – есеп айырысу үшінгі валюта. Бұл сондай-ақ іске асырылып жатқан белгілі бір жобаларға инвестициялар үшін валюта болып табылады.

- Яғни, юань-теңге бойынша сауда-саттықтың ең үлкен көлемін қытай валютасының толық еркін айырбасталатынына және осылайша халықаралық резервтік валюталардың бірі болған кезде ғана көре аламыз ба?

- Техникалық жағынан қарасақ, юань халықаралық резервтік валюталардың бірі болып табылады, өйткені ол 2016 жылдың қазанында Халықаралық Валюта Қорының тиісті қоржынына енгізілген. Яғни, Қытай юань айналымын реттейтін заңнаманың жетілдірілуін және үздік әлемдік тәжірибеге сәйкес келетінін қамтамасыз ету үшін тұрақты түрде алға жылжиды.
Алайда, кез келген валюта, әрине, еркін айырбасталған кезде, әсіресе ол резервтік мәртебені алған және осы мәртебені дамытқан кезде талап етілетін болады. Бірақ әлі күнге дейін юанның айналымында қандай да бір шектеулер немесе белгілі бір қиындықтар байқалмады және юаньдағы теңгенің сауда-саттығын дамыту үшін. Қолданыстағы әлеует қытай валютасын есеп айырысу мен инвестициялар үшін валюта ретінде пайдалану үшін жеткілікті.

- Қытайлық тараппен ынтымақтастықта KASE-де тағы қандай жоспарларыңыз бар? Мүмкін акциялар немесе облигациялар нарығында болуы мүмкін бе?


- Дегенмен, ең алдымен, біздің ынтымақтастығымыз валюталық нарыққа және валюталық құралдарға шоғырланған, себебі біз қытайлық банктердің қазақстандық «еншілестерімен» жұмыс істейміз.
Монетаның бір жағы - теңгенің тікелей юанымен айналысады, ал басқа жағынан - есеп айырысу қызметі. Бұл сауда-саттықтан кейінгі жағдай. Яғни біздің банктеріміз бен клиенттеріміз қор биржасында сатып алынған шетел валютасын, немесе шетел валютасын сатудан түскен теңгемен алған сәттері. Біз осы бағытта да белсенді жұмыс істейміз - Қазақстандағы Қытай Банкі біздің есеп айырысу банкі болып табылады.
Бір ай бұрын Қорғас қаласында Қытай Банкі мен екінші деңгейдегі басқа да қытай банктерінің белсенді қатысуымен кездесу өтті. Осы шарада трансшекаралық елді мекендердің болашағы, өтімділік балансы және осы өтімділікті басқару мәселелері талқыланды. Яғни, тек қана қытайлық тараппен ынтымақтастықты одан әрі дамыту жоспарлары бар кешенді мәселелердің барлығы бар.

- Бірақ бұл доллардың рөлін айтарлықтай төмендете алмайды ...

- Әрине, доллардағы сауда әлі де маңызды рөл атқарады. Бірақ Қытай-Қазақстан қарым-қатынастарында байқалатын үдерістер, мұнда юань мен теңге біртіндеп долларға қысым жасайды және бұл процесс жалғасады.
Бірақ бұл доллар осы процесте әлі де қатысып отырғандығына байланысты болады, өйткені бұл – бағам айқындайтын валюта, біздің жағдайда - теңге мен юань арасында. Дегенмен, формальды түрде АҚШ долларымен келісімшарттар жасасудан бас тарту оп оңай.

- Және соңғы сұрақ. Биылғы жылы биржадағы (KASE) валюталық сауда-саттықта юань-теңгемен жұптық үлесінің өсуі туралы қандай болжам бар?


- Бұл өседі. Бұл процестерді қалай қараймыз? Бізде юаньмен мәмілелерге қажеттілік бар және осы валютадағы айналымның өсуі байқалады. Ағымдағы жылдың алғашқы сегіз айында 59% өсті. Бірақ, сонымен бірге, АҚШ долларының айналымы өсті, өйткені валюталық саудалар қатысушылары осы валютада дәстүрлі түрде мәмілелер жасайды.
Біз тұтастай алғанда нарыққа қараймыз және барлық құралдар бойынша қор айналымы өсіп, қол жетімділердің ауқымы артуына тырысамыз. Бұл нарықты өтімдірек және көбірек «терең» етеді. Мұндай нарық қатысушылар үшін ыңғайлы.

- Сұхбатыңызға рахмет!