Қазақстанда банктердің жалған есеп беруі қайдан?

Алматы. 30 мамыр. ҚазТАГ - Сергей Зелепухин. Қазақстанда мемлекеттік органдардың өкілдері алдамай, бәрін қандай болса, сондай күйінде айтып беретін жағдайға тап болуы жиі емес.
Бұл жолы жалпы ережеден ерекшелігі «Қазақстан Республикасының қаржылық тұрақтылығы туралы 2015-2017 жылдарға арналған есеп» баяндамасының тұсаукесерінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің (ҚРҰБ) қаржы тұрақтылығы департаментінің директоры Сәбит Хакімжановтың баяндамасы болды.
Сәбит Темірханұлы Ұлттық Банкінің банк секторы бойынша есеп беруі көптеген жылдар бойы....  «жалған» болғанын мойындады.
«Есептік көрсеткішке қарамастан жұмыс істемейтін несиелердің нақты көлемі ұзақ уақытқа дейін төмендеген жоқ. (...)
Активтердің реттеушілік және қаржылық есептіліктегі тікелей көрсеткіштері мен пруденциалдық талаптарда пайдаланылмайтын жанама өлшемдер арасындағы айырмашылық жинақталып, 2017 жылға дейін айтарлықтай болды», - деді ол.
Басқаша айтқанда, С. Хакімжанов қаржылық шолушыларға ұзақ уақыт бойы құпия болғанды жария етті: бұл реттеуші екінші деңгейдегі банктердің (ЕДБ) ақпаратының негізінде жариялап отырған қаржы көрсеткіштері – капитал бойынша, жұмыс істемейтін заемдар деңгейі бойынша, банк секторындағы нақты жағдайды жиі көрсетпейді. Демек, оларға карта ойнайтындардың алаяқтарға қарағандай  ғана қарау керек.
«2013 жылдың ортасында кредиттерді жіктеуден бас тартқан кезде жұмыс істемейтін қарыздар айырмасы 12%, провизиялар бойынша - 3% болды.
Ең маңызды айырмашылық 2015 жылы жұмыс істемейтін қарыздарға 10% шектеу енгізілгеннен кейін басталды. Дегенмен, деректерді басқарудың негізгі құралдарының бірі қайта құрылымдау болды», - деді С.Хакімжанов.
Мәселен, ЕДБ төңірегінде қалыптасқан  нақты шындықты әсірелей көрсетуден өткен жылы Delta bank және RBK Bank -пен  биылғы көктемге «Qazaq banki» және «Эксимбанк» төңірегіндегі дағдарыс жағдайлары туындауы артық айтылмаған болар еді.
Қазір ешкім де, тіпті қаржылық бақылаушы да,  нақты қаржы жағдайын жасырғаны үшін орта банктердің біразы бір, немесе екі жыл маңында банкрот шегіне жақындамасына кепілдеме бере алмайды, ал оның салымшылар үшін барлық салдарлары бар.
Əрбір ЕДБ-нің өздерінің қаржылық жағдайлары туралы Ұлттық Банкке үнемі жалған  ақпарат беріп отырған кезде, қатардан шығып қалатын келесі кандидатың кім екенін нақты айту мүмкін емес.
Сондықтан Ұлттық Банкке бірқатар сұрақтар туындайды. Егер осы уақытқа дейін ЕДБ қаржылық бақылаушыға олардың қаржылық жағдайы туралы толық ақпарат бермеген болса, онда неге ҚРҰБ бұл туралы мәліметтерді мұқият жариялауды жалғастырды, осылайша қаржы қызметтерін тұтынушыларды адастырды?
Неліктен реттеуші бұл тәжірибені екінші деңгейлі банктерге береді?
ҚРҰБ кімнен немесе несіне қорқады, іс жүзінде ЕДБ-лерге өз қаржылық жағдайы туралы толығымен сенімді ақпарат бермеуге мүмкіндік береді?
Ұлттық Банк ҚРҰБ-ге «сүзілген» есеп беруді ұсыну арқылы банктердің нақты қаржылық жағдайын жасыру үшін зиянды тәжірибесін жасыру және тоқтату бағытында қандай шаралар қабылдау керек?
Қаржылық бақылаушы осы сұрақтарға жауап беруге уақытты жұмсайды деп үміттенеміз, өйткені әңгіме азаматтардың жинақтары мен банк секторының қаржылық тұрақтылығы туралы болып отыр.