"Егемен Казакстанның" жүз жылдығын Қазақстанның Журналистер одағы атап өтті

Алматы. 20 қараша. ҚазТАГ – «Егемен Қазақстан» газетінің 100 жылдық мерейтойы қарсаңында жалпыұлттық басылым туралы көзқарасымен Қазақстан журналистер одағының төрағасы Сейтқазы Матаев бөлісті.

-Өкінішке орай, мен мерейтойлық салтанатта болмаймын, ол кезде кесте бойынша менің Қарағанды, Жезқазған және Ұлытау журналистерімен кездесулерім жоспарланған. Ол жақта да «Дидар» телеарнасының 60 жылдығына арналған салтанатты шара өтеді. Ал «Егеменмен» ең ыстық естеліктерім байланысты. Осы басылым мен «Жас алаш» газетінің арқасында еркін ойлап, қазақ тілінде сөйлеуді үйрендім. Ресейлік қазақ үшін бұл екінші қанатың пайда болғанмен тең еді. Оның үстіне «СҚ»-да (Социалистік Қазақстан – ҚазТАГ) 70-80 жылдары мені журналистикаға әкелген рухани жетекшілерім жұмыс жасаған еді.

Олар Мамадияр Жақып пен Уақап Қыдырханов. Студенттік жылдары демалыс күндерімді олардың отбасында өткізіп, журналистикаға қатысты көрнекі сабақтар алатынмын. Олар қазақ баспасөзінің аңызға айналған тұлғалары. «СҚ»-дан кейін Мамадияр ағаның облыстық «Жетісу» газетін басқарғанын және сол кезде желтоқсан оқиғасының орын алғанын бәрі біле бермейді. Ол студенттердің сот залында еңселерін тік ұстап тұрған әйгілі суреті жарияланған нөмірге қол қойған. Осы үшін бас редактор жұмыстан қуылып, мамандығы бойынша еш жерге орналаса алмады. Алайда мамандығына деген адалдығы оны қаскелеңдік аудандық газетке алып келді, ол жерге корректор болып орналасты. Бәріне шыдады, уақыт өтіп, ол ақбоз атпен «Егемен Қазақстанға» келді. Мұны азаматтық ерлік деп санаймын, ал Мамадияр аға қазақ басылымының нағыз батыры.

Айтпақшы, осы сурет үшін оның авторы белгілі фотожурналист Юрий Беккер де зардап шекті. Оны ҚазТАГ-тан қуды, бірақ ол да жоғалып кетпеді. Бір күні оны Медеу мұз айдынында көрдім, ол шетелдік туристерге фотоаппаратымен қызмет көрсетіп жатты. Сосын бәрі тиышталды, ал Юраны кейін «Казахстанская правдаға» шақырды.

Уақап Қыдырхановтың араб тілін жетік меңгергенін көбі біле бермейді, ол бір кездері сыртта тыңдарманы көп «Шалқар» радиосының шетелдік редакциясын басқарған. Сосын оны «Егеменге» шақырған, ол жерде бөлім меңгерушісі болды. Бос уақытында араб классиктерін қазақ тіліне аударумен айналысты. Десек те оның басты еңбегі -Құран, оны Уақап аға қазақ тарихында тұңғыш рет қазақ тіліне аударды. Ол бұл жұмысы үшін бір тиын да алмады, себебі мұсылмандардың басты кітабы тегін таратылатын – діни басқарманың талабы сондай.

Ол бұған да бақытты еді – себебі Құранда менің тәлімгерімнің жүрегінің бір бөлшегі бар еді. Әрине түпнұсқалық аудармада сол кездегі муфтидің тегін жазуға тура келді. Уақап аға онымен де келісті, ол үшін ең бастысы жүз мыңдаған қазақстандыққа арналған кітаптың өз оқырманына жетуі. Міне мерейтой иесі – жүз жылдық басылым мақтан тұтар журналистер осындай.

Қазақстан Журналистер одағы ардагер-меншікті тілшілер Мархабат Байғұт, Көсемәлі Сәттібайұлы мен Бахтияр Тайжан шақырылған мерейтойды атап өту аясында Жамбыл, Қызылорда, Түркістан облыстарының және Шымкент қаласы журналистерінің қатысуымен өңірлік медиафорум өткізді. Бұл кездесуді Түркістан облыстық журналистер филиалының төрағасы және газеттің қазіргі меншікті тілшісі Ғалымжан Елшібай ұйымдастырды. Айтқандай, оның алдында Маңғыстау облысы бойынша «Социалистік Қазақстанның» меншікті тілшісі Саламат Хайдаровтың 100 жылдығына және қайта құру кезіндегі газеттің бас редакторы Балғабек Қыдырбекұлының 90 жылдығына арналған шығармашылық кештер өтті. Олар ерен еңбегі және азаматтық қоғамның дамуына қосқан зор үлестері үшін (өлгеннен кейін) Қазақстан Журналистер одағының алтын медалімен марапатталды, марапат балаларына сақтауға тапсырылды.

Есімде тағы бір дерек қалған. Бірнеше жыл бұрын бір түрлі мерейтой – газеттің 95 жылдығын атап өттік. Сахнадан басылымның әр жылдардағы басшыларын, соның ішінде сталиндік заманда репрессияға ұшырағандарын да атадық. Олардың еңбектерін атап өтіп, құрмет көрсеттік. Алайда бас редакторлар қатарында бірде бір рет белгілі журналист Уалихан Қалижанның есімі аталмады. Әлі күнге дейін түсінбеймін - адамды төмендеткілері келгені ме, әлде баяндамаға қосуға ұмытып кеткен бе. Сосын бір түрлі күнге арналған салтанатты шара бірқатар облыстық газеттерде өтті. Негізі жаман әдет жұққыш келеді, мүмкін бұрынғы басшылық жүз жылдыққа дейін жетпейміз деп ойлады ма екен. Бірақ бәрібір жетті ...

Тағы. Редакцияда «В.И.Ленин «Правда» газетін оқып отыр» деген сияқты заманалық көркем сурет бар. Кеңестік картинаның қазақстандық бөлігінде Н.Ә.Назарбаев «Егемен Қазақстан» гезетімен бейнеленген. Айналасында басылымының әр жылдардағы басшылары тұр. Артында және қасында қазақ халқының кемеңгерлері Мұхтар Әуезов, Бейімбет Майлин, Сәкен Сейфуллин, Тұрар Рысқұлов, Ораз Жандосов, Ғабит Мүсірепов және басқалары тұр. Шерхан Мұртаза мен Әбіш Кекілбаев та ұмыт қалмаған. Қазақтар бастықтарды жақсы көреді ғой, ал шенге бас ұрушылық қанға дарыған. Жаңа президенттің суреті қалай болар екен деген ой келді. Мүмкін отандық басылыммен бірге салып, айналасына «Российская газета», "Вашингтон пост" пен "Жэньминь Жибао' басылымдарын салып қоятын болар. Бұл жерде де көпфакторлықсыз өтпейтін сияқты. Идеяны редакцияға бердім. Мерейтойларыңызбен, әріптестер!