Астана. 12 қараша. ҚазТАГ-Қазақстанда оқушыларды Pfizer препаратымен вакцинациялау туралы не білу керек екенін Денсаулық сақтау министрлігінде айтты.
ҚазТАГ сұрақтар мен жауаптарды толық келтіреді.
Неліктен балаларды мектептерде вакцинациялау керек? Онда қауіпсіздік шарттары қаншалықты қамтамасыз етілген? Суық тізбекке қойылатын талаптар сақтала ма?
Жасөспірімдерді вакцинациялау білім беру ұйымдарының егу пункттерінде жүргізіледі. Сондай-ақ, ата-аналардың өтініші бойынша вакцинацияны емханаларда жеке тәртіппен жүргізуге рұқсат етіледі.
Ұйымдарда вакцинацияның келесі артықшылықтары бар:
Саламатты салауатты орта (КВИ қоса алғанда, респираторлық инфекция симптомдары бар әлеуетті науқастармен жанасуды болдырмау);
- студенттердің медициналық араласу фактісін психоэмоционалды қабылдауы олардың таныс ортасында жеңілдейді;
- өз баласын емханада вакцинациялауға әкелу үшін ата-аналарға жұмыстан қалудың қажеті жоқ; бұл ретте ата-аналар өз қалауы бойынша жасөспірімді мектепте вакцинациялау кезінде қатыса алады;
- ашқарынға вакцинация жүргізбеу үшін жасөспірімдерді алдын-ала тамақтандыру мүмкіндігі;
- психологтың болуын және онымен мектеп оқушылары үшін таныс ортада қарым-қатынасты қамтамасыз етуге болады;
- оқу орындарының педагогтары мен медицина қызметкерлері өз мектептерінің балаларын жақсы біледі, олардың қатысуы жасөспірімдердің психоэмоционалды жағдайына оң әсер етеді.
Баланы вакцинациялау кезінде ата-ана қатыса ала ма? Келісім бар-жоғы қалай тексеріледі?
КВИ-ға қарсы егуді қоса алғанда, кез-келген профилактикалық егу ата-аналардың вакцинацияға берген ақпараттандырылған келісімімен ғана жүргізіледі.
Вакцинациялауға жататын жасөспірімдердің тізімін жоспарлау және жасау процесінде ақпараттандырылған келісім алдын-ала жиналады. Осыған байланысты, вакцинациялауға ата-анасы қол қойған келісімі бар адамдар ғана алдын-ала жасалған тізім бойынша шақырылады.
Қалауы бойынша ата-аналар балаларын вакцинациялау кезінде емханада да, мектепте де қатыса алады.
Pfizer вакцинасы қаншалықты қауіпсіз? Оның сертификаттары, жарияланымдары бар ма?
" Pfizer" (АҚШ) компаниясы шығарған "Комирнати" вакцинасының Қазақстан Республикасында уақытша мемлекеттік тіркеуі бар.
Кепілдендірілген сапалы препараттармен қамтамасыз ету мақсатында Қазақстанда 18 жасқа дейінгі балалар үшін өндірісі ДДСҰ-ның біліктілігіне ие вакциналар сатып алынады, яғни елде осы ұйымның сапа мен тиімділікке қойылатын барлық қажетті талаптарына жауап беретін вакциналар қолданылады.
"Комирнати" вакцинасы төтенше жағдайларда қолдану үшін ұсынылған ДДСҰ тізіміне енгізілген.
ДДСҰ аралық деректеріне сәйкес 12-15 жас аралығындағы жасөспірімдердің қатысуымен клиникалық зерттеулердің үшінші кезеңі осы жас тобы үшін осы вакцинаның жоғары тиімділігін және жеткілікті жоғары қауіпсіздігін көрсетті, бұл алдыңғы жас көрсеткіштерінің кеңеюіне әкелді: 12 жастан 16 жасқа дейін және одан жоғары.
Балада қандай асқынулар болуы мүмкін?
Өндіруші ұсынған ақпаратқа сәйкес, кейбір егілушілерде "Комирнати" вакцинасы келесі күтілетін реакцияларды тудыруы мүмкін:
- жиі (10% - ға дейін): инъекция орнындағы ауырсыну, ісіну, шаршағыштық, бас және бұлшықет ауыруы, буындардың ауыруы, қалтырау, диарея, қызба, инъекция орнындағы қызару, жүрек айну, құсу;
- жиі емес (1% дейін): лимфа түйіндерінің ұлғаюы, дімкәстік, қолдың ауыруы, ұйқысыздық, инъекция орнындағы қышыну;
- сирек (0,1% дейін): бөртпе, есекжем сияқты аллергиялық реакциялар;
Вакцинациядан кейін баланы қалай бақылайды?
"Комирнати" ("Pfizer" компаниясы) вакцинасын енгізгеннен кейін КВИ-ға қарсы медициналық бақылау вакцинаны енгізгеннен кейінгі алғашқы 30 минутта жүргізіледі. Бұл ретте медициналық бақылау жүргізу үшін үй-жайда физикалық қашықтықты сақтау ескерілетін болады.
Кейіннен медициналық бақылау кейінгі 3 күн ішінде егілген жасөспірімдердің ата-аналарына немесе заңды өкілдеріне қоңырау шалу жолымен жүргізіледі. Бұл ретте медициналық бақылау бекітілген жері бойынша мектепте де, медициналық ұйым тарапынан да жүргізіледі.
Балаларға арналған БЦЖ вакцинасы коронавирустан қорғайды ма? Мүмкін осыған байланысты Пфайзерді (Файзерді) қабылдаудың қажеті жоқ шығар?
БЦЖ вакцинасы туберкулездің спецификалық алдын алу үшін қолданылады және бұл вакцина туберкулездің ауыр түрлерінен (милиарлы диссеминацияланған туберкулез, туберкулезді менингит) қорғайды.
Әлемдік тәжірибеде вакцинацияның болуы КВИ-ден қорғауға әсері туралы ғылыми негізделген дәлел жоқ.
Осыған байланысты, туберкулезге қарсы вакцинация коронавирустық инфекциядан қорғай алмайды. КВИ-дан қорғау үшін осы инфекцияға қарсы егу ұсынылады.
Әлемдік деңгейде жасөспірімдерге «Комирнати» вакцинасы («Пфайзер» компаниясы) ұсынылды, сондықтан жасөспірімдерге КВИ-дан қорғану үшін осы вакцина ұсынылады.
Егер баланың иммунитеті жеткілікті болса, вакцинация жасау керек пе?
КВИ вакцинасы вакцинацияланған адамға коронавирустық инфекциядан қорғайтын ерекше иммунитет береді.
Өкінішке орай, табиғи спецификалық емес иммунитет әрдайым инфекцияларға қарсы тұра алмайды, нәтижесінде вакцинацияланбаған адамдар жұқтырған кезде ауру мен асқынулардың пайда болу қаупі жоғары болады.
Инфекциядан кейінгі және вакцинациядан кейінгі асқынулардың жиілігі өлшенбейді.
Мысалы, коронавирустық инфекциямен ауырған жағдайда шамамен 15% жағдайда ауру оттегі терапиясын қолдану қажеттілігімен өтеді, тағы 5% науқастардың жағдайы өте ауыр болып табылады. Аурудың ауыр түрлері егде жастағы және демікпе, диабет және жүрек ауруларын қамтитын ілеспе аурулары бар пациенттерде жоғары ықтималдықпен дамуы мүмкін.
КВИ-ға қарсы иммундаудан кейін ауыр қолайсыз көріністерді тіркеу іс жүзінде нөлдік деңгейде. Вакциналарды енгізуге басқа елдерде тіркелетін реакциялар күтілетін және ауыр реакцияларға жатпайды.
Вакциналар табиғи иммунитетті төмендете ме?
Вакциналар табиғи иммунитетті төмендетпейді. Вакцинацияның туа біткен иммунитетке әсерін дәлелдейтін бірде-бір зерттеу жоқ.
Егер «Комирнати» вакцинасымен («Пфайзер» компаниясы) егу туа біткен иммунитетті әлсіретеді деген нидерландылық зерттеуге қатысты сөз болса, онда бұл шындыққа жанаспайды. Бұл зерттеудің қорытындылары дұрыс түсіндірілмеген. Осыған байланысты зерттеу жүргізген ғалымдарға «кейбіреулері бұл жұмыстың нәтижелерін мүлдем ескерілмеген бағытта түсіндіреді» деген түсінік берілді. Зерттеудің мәні иммундық жүйенің молекулалық деңгейде қаншалықты нәзік жұмыс істейтінін және туа біткен иммунитетті «жаттықтыруға» болатынын көрсетеді.
Вакцина иммундық жүйені ауырлатпайды ма?
Адамның иммундық жүйесі күн сайын көптеген антигендермен кездеседі және олармен күреседі және қорғауды қамтамасыз етеді. Вакцина дозасындағы антигендер денені ешқандай жолмен ауырлата алмайды және КВИ-ге қарсы нақты иммундық қорғаныс өндіруге бағытталған.
Вакцинаны инъекция арқылы емес, ішке қабылдау арқылы алуға бола ма?
Жоқ. Өндірушінің нұсқауларына сәйкес "Комирнати" вакцинасы ("Пфайзер" компаниясы) бұлшықет ішіне енгізіледі.
Бала вакцина арқылы ауырып қалуы мүмкін бе?
Біздің елде қолданылатын КВИ вакцинасының құрамында тірі вирус жоқ, сондықтан енгізілген вакцина КВИ ауруын тудырмайды. Вакцинада антиденелер пайда болатын коронавирустың бір бөлігі ғана бар. Кейіннен, инфекция болған жағдайда, бұл антиденелер вакцинадағы осы бөлшек арқылы бүкіл табиғи вирусты танып, оны жояды.
Осыған байланысты КВИ-ге қарсы вакцинацияланған адам вакцинадан жұқтырыла алмайды және КВИ-ге қарсы вакцина алғандықтан басқаларға жұқтыру қаупі тумайды.
Пфайзер вакцинасы қатерлі ісікке немесе қант диабетіне әкелуі мүмкін бе? Вакцина аутизмді тудырады ма?
"Комирнати" вакцинасы ("Пфайзер" компаниясы) қатерлі ісікке, диабетке және аутизмге әкелмейді.
Сонымен қатар, вакцинация жоғарыда көрсетілгендерді қоса, созылмалы аурулары бар адамдар үшін қажет. Бұл ретте, вакцинация аурудың өршуінен тыс кезеңде жүргізіледі.
Кейбір егілушілерде Вакцина тек келесі күтілетін реакцияларды тудыруы мүмкін: инъекция орнындағы ауырсыну, ісіну, шаршағыштық, бас ауруы, бұлшықет ауыруы, бірлескен ауырсыну, қалтырау, диарея, қызба; инъекция орнындағы қызару, жүрек айну, құсу және басқалар.
Вакциналарда қоспалар бар ма? Оларда консерванттар бар ма?
"Комирнати" вакцинасына ("Пфайзер" компаниясы) арналған нұсқаулыққа сәйкес, 1 дозада (0,3 мл) мРНҚ негізінде (липидті нанобөлшектерге инкапсуланған) COVID-19-ға қарсы 30 мкг бар.
Сонымен қатар, қосымша заттар (кремдерде, сусабындарда кездесетін полиэтиленгликоль, бірақ едәуір үлкен көлемде, сондай-ақ сахароза, натрий хлориді, калий хлориді және басқалары) бар. Вакцинаның құрамында бір дозаға кемінде 1 ммоль калий (39 мг) және натрий (23 мг) бар, яғни құрамында шамалы бар.
Вакциналарда ағзадағы бедеулік немесе мутациялық процестер сияқты ұзақ мерзімді жағымсыз салдарға әкелетін компоненттер жоқ.
Вакциналардағы кез келген заттар Халықаралық нормативтерге сәйкес ағза үшін қауіпсіз концентрацияларда болады.
Мен балама Пфайзер емес, басқа вакцинаны бере аламын ба?
Бүгінгі таңда біздің елімізде 12-17 жас аралығындағы жасөспірімдерді вакцинациялау ДДҰ мақұлдаған және 12 жастан асқан жасөспірімдер мен жүкті әйелдерді вакцинациялауға ұсынылған жалғыз вакцина болып табылатын "Комирнати" вакцинасымен ("Пфайзер" компаниясы) жүзеге асырылады.
Республикада көрсетілген контингенттерге вакцинация жүргізу 12 жастан асқан балаларды вакцинациялау ұсынылған басқа елдердің (АҚШ, Германия, Ұлыбритания, Израиль және Бельгия, Үндістан, БАӘ) тәжірибесіне негізделген.
Шағыммен қайда жүгінуге болады?
КВИ-ға қарсы вакцинация жүргізу мәселелеріне қатысты шағыммен вакцинация жүргізген медициналық ұйымға немесе тиісті аумақтың Денсаулық сақтау басқармасына жүгінуге болады.
Бұдан басқа, кез келген вакцинаның нұсқаулығында тұтынушылардан дәрілік заттардың сапасы жөніндегі ұйымдардың мекенжайы және жағымсыз реакциялар туралы хабарлауға болатын дәрілік заттардың тіркеуден кейінгі қауіпсіздігін қадағалауға жауапты ұйымның мекенжайы көрсетілген.
Бірқатар елдер балаларды вакцинациялаудан бас тартты. Неге біз оны жасаймыз?
ДДСҰ 12-17 жас аралығындағы жасөспірімдерді "Комирнати" ("Пфайзер" компаниясы) вакцинасымен вакцинациялауды ұсынады.
Бүгінгі таңда Израиль, Франция, Италия, Испания, Германия, Бразилия, Қытай, Швеция, Ұлыбритания, АҚШ, Аргентина және т.б. сияқты көптеген дамыған елдердің билігі осы вакцинамен КВИ-ге қарсы балаларды вакцинациялау науқанын бастады.
Балаға вакцина салудан қалай бас тартуға болады? Қанша ата-ана балаларды вакцинациялаудан бас тартты?
Профилактикалық егуді жүргізу алдында жалпы практика дәрігері немесе педиатр, дәрігер болмаған кезде фельдшер азаматтарға, кәмелетке толмағандардың ата – аналарына немесе өзге де заңды өкілдеріне және Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгіленген тәртіппен әрекетке қабілетсіз деп танылған азаматтарға егуді жүргізуге ақпараттандырылған келісім нысанын ұсынады.
Профилактикалық егулерді жүргізуге ерікті түрде хабардар етілген келісім немесе бас тарту жазбаша түрде ресімделеді.
Ата-аналардың баланы вакцинациялаудан бас тартуы неге әкеледі?
Баланы егуден бас тарта отырып, ата-ана өз баласын БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы конвенциясында және "ҚР-дағы бала құқықтары туралы" заңда айқындалған Қазақстан Республикасының Конституциясында (29-бап) кепілдік берілген денсаулықты қорғау құқығынан айырады және оны вакцинамен басқарылатын инфекциялармен ауыру тәуекеліне ұшыратады, балаларда КВИ ауруының қаупін және бастан өткерген КВИ-дан кейінгі асқынулардың (Кавасаки синдромы) даму қаупін едәуір арттырады.
Мектептерден басқа қайда вакцинациялауға болады? Емханалар тізімі
12 жастан асқан жасөспірімдерді КВИ-ға қарсы вакцинациялау білім беру ұйымдарының егу пункттерінде жүргізіледі, сондай-ақ ата-аналардың қалауы бойынша емханада вакцинациялауды жеке тәртіппен жүргізуге жол беріледі.
Жолдама алу қажет пе?
Жолдама алу міндетті емес. Вакцинацияға "Egov" порталы арқылы немесе тұрғылықты жері бойынша Медициналық ұйымның телефоны бойынша жазылуға болады.
Алайда, жасөспірімдерді вакцинациялау медицина қызметкері ақпараттандырылған келісімнің қол қойылған нысанын алғаннан кейін ғана жүргізіледі.
Балалардың вакцинация паспортын қайдан жүктеп алуға болады? Қағаз нұсқасын қалай алуға болады?
Вакцинациядан кейін жасөспірімдерге вакцинация паспорты да жасалады.
Егудің электрондық паспортын "eGov mobile" мобильдік қосымшасынан жүктеуге болады. QR-коды бар КВИ-ға қарсы вакцинациялау туралы анықтаманы қағаз тасығышта тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымнан алуға болады.
Вакцинация алдында балаларды медициналық тексеруден өткізу керек пе?
Профилактикалық егуді жүргізу алдында жалпы тәжірибелі дәрігер немесе педиатр, дәрігер болмаған кезде фельдшер егілетін адамды медициналық қарап – тексеруді жүргізеді, иммундауға қарсы көрсетілімдер болмаған кезде егілетін адамның медициналық құжатында егу жүргізуге рұқсатты ресімдейді, егілетін адамға немесе оның ата-анасына немесе заңды өкіліне профилактикалық егу, иммундаудан кейінгі ықтимал реакциялар мен қолайсыз көріністер, екпеден бас тарту салдарлары туралы толық және объективті ақпарат береді. Егілетін адамды профилактикалық егулер жүргізу алдында медициналық тексеруді олар денсаулық жағдайының нашарлауына шағым берген және (немесе) аурулардың объективті белгілері болған жағдайда жүргізеді. Егулер азаматтарға, кәмелетке толмағандардың ата-аналарына немесе өзге де заңды өкілдеріне және Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгіленген тәртіппен әрекетке қабілетсіз деп танылған азаматтарға егулер жүргізуге ақпараттандырылған келісім алынғаннан кейін жүргізіледі. Профилактикалық егулерді жүргізуге ерікті түрде хабардар етілген келісім немесе бас тарту жазбаша түрде ресімделеді.
Вакцина оқу кезінде салына ма?
КВИ-ға қарсы Вакцинация ағымдағы айда вакцинаның аймаққа түсуіне байланысты басталады. Жасөспірімдерді вакцинациялау білім беру ұйымдарының егу пункттерінде жүргізіледі, сондай-ақ ата-аналардың қалауы бойынша тіркелген жері бойынша емханада жүргізілуі мүмкін. Мектептерде вакцинация жүргізу кезінде екпе алған жасөспірімдер вакцинациядан кейін 30 минут ішінде медициналық бақылауда болады. Осыдан кейін олар сабаққа оралуы мүмкін, қажет болған жағдайда (әлсіздік, температураның жоғарылауы және т.б.) сабақтан босатылып, ата-аналарға алдын-ала хабарлай отырып, үйге жіберілуі мүмкін.
Жас санаты бойынша ұйымдастыру және реттілік, алдымен 12-13, содан кейін 14-15 немесе қалай болады?
Жасөспірімдерді вакцинациялау жасөспірімдердің үлкен жас санатынан, яғни 16-17 жастағы жасөспірімдерден басталады. Кейіннен басқа жас тобындағы, яғни 15,14,13 және 12 жастағы жасөспірімдер тартылатын болады.
17-18 жас аралығындағы өтпелі кезеңге келетін жасөспірімдер үшін не істеу керек?
Комирнати вакцинасын ("Пфайзер" компаниясы) пайдалана отырып КВИ-ға қарсы вакцинациялау 12-ден 17 жасқа дейінгі (қоса алғанда) жасөспірімдерге жүргізілетін болады. Бұл ретте, егер вакцинация алған кезде жасөспірімнің жасы 18 жасқа толмаған болса, онда жасөспірім Пфайзер вакцинасымен егіледі және 21-28 күн аралығымен вакцинация курсы 18 жасқа толғаннан кейін аяқталуы мүмкін.
18 жасқа толған адамдарға вакцинация басқа қолда бар вакциналармен ерікті негізде жүргізіледі.
Егер бала қандай да бір медициналық есепте тұрса, ол вакцинациялауға жатады ма?
Диспансерлік есепте тұрған жасөспірімдер КВИ-ға қарсы вакцинациялауға емдеуші дәрігерден кеңес және рұқсат алғаннан кейін жіберіледі. Егер жасөспірімде созылмалы аурулар болса, вакцинация ремиссия кезеңінде жүргізіледі.
Балаға вакцина салмастан бұрын ата-аналар не істеуі керек (жқт тапсыру, қан қысымы, сатурация сынақтарынан өту керек пе?)
Вакцинация жүргізер алдында медицина қызметкері артериялық қысымды, сатурацияны, температураны өлшей отырып, жасөспірімге медициналық тексеру жүргізеді, тері жабындары мен көрінетін шырышты қабаттарды тексереді және жалпы жағдайын бағалайды.
Шағымдар мен клиникалық көрсетілімдер анықталған кезде жасөспірім қосымша зертханалық-аспаптық зерттеулерге жіберіледі. Көрсетілімдер бойынша тар шеңберлі мамандардың консультациясына жіберілуі мүмкін.
Қазақстанда оқушыларды Pfizer препаратымен вакцинациялау-сұрақтар мен жауаптар
